نیمای میلیاردر

 زمستان آلزایمر دارد و برف، خاطره فراموش شده کوچه باغ های تجریش است. خانم شریفی نیا معلم سرخانه یاضی که لهجه فاخر ادیبانه دارد درِ خانه تجریش نیما یوشیج را که عنکبوت ها با تارهای نازک، دلبرانه گرداگردش عروسی گرفته اند. روی پاشنه می چرخاند. درخت های خانه اما ختم گرفته اند. پنجاه سال است. عرعر و کاج و سپیدار در کومه رو به زوال یوشیج زیر شاخه های خسته در احتضارند اما شکوه تباه شده خانه نفس در سینه می رقصاند و ذوق ذوق نبض در انگشتانی که دلش برای چمباتمه زدن روی شیشه گلی اتاق که از همین جلو در حیاط هم پیداست لک می زند. اگر خانم شریفی نیا پا پس بکشد، اندکی،  شاید به اندازه یک چهارم موزائیک های بیمار خانه، آن وقت شاید بتوان اتاق مرد پوستین پوش را دید و شاید کاغذهای نیم سوخته سیگارهایی که سرنوشت ادبیات ایران روی آن ها چرخ می خورد یا فاکتورهای بانک ملی تحفه عالیه خانم، جایگاه مشق نیما، مشق «افسانه اش» و «آی آدم هایش» یا «می تراود مهتاب می درخشد شب تاب». اما نفس که پایین رفت، با گشودن در، بالا نمی آید با دیدن روح جاری نیما که انگار بر سر شاخه های کاج ها نشسته است.

کاش می آمد از این پنجره، من بانگ می دادمش از دوربیا، با زنم عالیه می گفتم. زن، پدرم آمده در بگشا.

روی دیوار کوتاه سیمانی که کاهگل های زیرش زده بیرون، لابد عاشق کشته مرده ای نوشته است:« سلام بر عشق»، خاطرخواهی زیر دیوار نیما. جمله های درهم لاتین روی دیوار خانه سرنبش بیژن یادآوری می کند که لااقل دلباختگان این کوچه نمی دانند روی کدام دیوار یادگاری نوشته اند. روضه خوانی نیست اما ابرهای تنک مصیبت زده اند بالای شیروانی زنگ زده. خانه ای به سبک پهلوی اول، خانه ای رشتی که سال هاست دود تهران می خورد. تا پنجره اتاق نیما چند قدم فاصله است. فاصله ای که با جنگ تن به تن هم تسخیرشدنی نیست. دست هایم را در مه نازک هوا می لغزانم و حریف را به عقب نشینی وادار می کنم. ابرها که آمده بودند قصد رفتن ندارند:

خانه ام ابری است…

خانم شریفی نیا عروس همان سرهنگی است که خانه را از شراگیم می خرد اما معلم ریاضی نمی تواند جلوی خودش را بگیرد و به بچه هایی که می آیند کلاس تقویتی، نگوید که توی خانه پدر شعر نو ایران نشسته اند:« توی این خانه چرخ می خورم، روی این پله های شکسته بالا و پایین می روم، چیزی توی ذهنم مدام تکرار می کند که اینجا خانه نیماست. زندگی در چنین خانه ای برای خودش قصه دارد. هی نگاه باغچه ها می کنم. نگاه به این خانه که دورتا دورش حیاط است و جناب نیما از این پنجره ها چیزهایی می دید که گاهی دلم می خواهد دیدن آن ها را تجربه کنم اما…» عروس آقای سرهنگ با عینکی که مدام روی بینی جابجا می کند، جلوی در ایستاده و فقط آن قدر خودش را کنار می کشد که چشم دور حیاط بچرخد. شیروانی زنگ زده و پله های وارفته و ایوان بی منظره و درخت های شکسته و خمیده…

«چند سال پیش شراگیم آمد این جا برای تجدید خاطره، در خانه چرخی زد و رفت.» نیم قدم جلو می روم. حالا کم کم نفس به نفس شده ام با خانم شریفی نیا، فتح حیاط و نگاه از این پنجره با نگهبانی که مدام یادآوری می کند این جا ملک خصوصی است، امکانپذیر است؟ « میراث فرهنگی به ما نامه داده و حتا تهدید کرده است در صورتی که به ساختمان دست بزنیم حکم های سنگینی برایمان می برد. حالا ما مانده ایم و این خانه هفتصد متری که هیچ کارش نمی شود کرد. میراث هم که مدام نامه می دهد اما سر نمی زند تا وضعیت خانه را برسی کند و اگر تعمیر و مرمتی می خواهد انجام بدهد.» خانم شریفی نیا از قول همسرش اصرار دارد که بگوید خانه را نمی فروشد و از این که بچه هایش توی همین خانه بزرگ شده اند خیلی خوشحال است. مظنه خانه می شود بیش از ده میلیارد تومان. ثروتی که هر چقدر هم که کشته مرده ادبیات ایران باشی  نمی توانی از آن چشم بپوشی. همین است که سیمین دانشور همسایه خانه پایین تر چند سال پیش هنگام عبور از جلوی آن چیزی را دید که انگار نباید می دید: «داشتم میرفتم سلمونی. دیدم بنای اصلی رو دارن خراب می کنن، فوری اومدم خونه، تلفن کردم به شهرداری تجریش و رئیس میراث فرهنگی، آقای بهشتی اینا، فوری اومدن. گفتم اینا دارن خونه اصلی رو خراب می کنن و این میراث فرهنگیه. با هم رفتیم. عروسه اومد، گفت که می خواهیم این جا را خراب کنیم و آپارتمان بسازیم، اینا نذاشتن. رفتن قولنامه کردن، خونه من رو هم قولنامه کردن که این دوتا میراث فرهنگی شد.» کله چرب ها، همان هایی که شعر «می تراود مهتاب» جزو درس عروض و قافیه شان است، دو کوجه پایین تر، نیما را فقط به همان نیم خطی که در کتاب خوانده اند می شناسند، خانه نیما را نه. بهترین تفسیرها را جلال آل احمد دارد از همسایه ای که چشم او بود: « تا اواخر سال ۲۶ یکی دوبار به خانه اش رفتم، خانه اش کوچه پاریس بود. دیگر او را ندیدم تا به خانه شمیران رفت و شاید در حدود سال ۲۱ و ۲۳ نزدیکی های خانه آن ها تکه زمینی از وزارت فرهنگ گرفته بودیم، خیال داشتیم لانه ای بسازیم. راستش اگر او در آن نزدیکی نبود، آن لانه ساخته نمی شد و ما خانه فعلی را نداشتیم. این رفت و آمد بود تا خانه ما ساخته شد و معاشرت همسایگان پیش آمد. محل هنوز بیابان بود و خانه ها درست از سینه خاک درآمده بود و در چنان بیغوله ای شنایی غنیمتی بود… او را زیاد می دیدیم ، او کیفی بزرگ به دست داشت و به خرید می رفت و بر می گشت. سلام علیکی می کردیم و احوال می پرسیدیم…» هنوز هم خانم شریفی نیا ایستاده و از جلو درحیاط جم نمی خورد. مرغش یک پا دارد و جنگ نگاه ها و حتا خنده ها کارایی چندانی ندارد!« به عکاستان هم بگو نیاید، اجازه عکاسی هم نمی دهم…» در بزرگ استخوانی رنگ با صدای مهیبی بسته می شود و تازه چشمم به زنگ در ما افتد که قدمتش لابد از پنجاه سال بیشتر است. همین چند خانه پایین تر خانه سیمین دانشور پابرجاست. همسایه ای که بدجور هوای خانه همسایه قدیمی اش را داشت و مدام آمارش را می گرفت. همسایه ها دیوارهای کوتاه و سیمان زده خانه را کرده اند شعارگاه کوچه بیژن. گوشه دیوار خانه نیما نوشته است:« لعنت به… هرکس که در این جا آشغال بریزد.» شرم می کنم،شرم.