فروزانفر در کلاس ۱۲۳

از پنجره بلند کلاس ۱۲۳ می شود توت های رسیدهای را دید که زیر پای دانشجویان ادبیات فارسی له می شود؛ کلاسی که در ضلع جنوب شرقی دانشکده ادبیات قرار گرفته است و قبلاً بالایش نوشته شده بود .«۱۲۳» این همان کلاسی است که استاد بدیع الزمان فروزانفر روزهای سه شنبه و پنج شنبه، همه عمر در آن تدریس می کرد. در و دیوار کلاس فرسوده است از داخل پنجره های روی در می شود استاد زبان عمومی را دید که با گچ روی تخته سیاه سبز سیمانی می نویسد description »و انگار دارد آن را صرف می کند .میزها و نیمکت ها پیر و فرسوده و زهوار در رفته اند. ترم دومی ها اما همه حواسشان به استاد است و تخته روبرو میز و صندلی ساده استاد روی سکوی جلوی کلاس آرام نشسته است. این باید همان صندلی ای باشد که بدیع الزمان فروزانفر هرگز روی آن و پشت به بشرویه ننشست. روستایی آن قدر کوچک که ۱۱۸ هم که آن را ندارد اما بدیع الزمان حتا هنگامی که این کلاس در حال تعمیر بود و نمی شد رو به بشرویه نشست به آن پشت نمی کرد «یکی از روزها که کلاس درس به علت برخی تعمیرات تغییر کرده ،بود استاد به محض ورود به کلاس به این طرف نگاه کرد و جای صندلی خود را تغییر داد. وقتی دانشجویان علت را سؤال کردند گفت:« که من هیچ وقت پشت به بشرویه نمی نشینم.»

کلاس تعطیل شده است پنجره های بلند کلاس روبروی درخت های بهارزده باز می شوند شیرین نشسته روی صندلی استاد و بیسکویت گرجی گاز می زند می خواهید برایتان راز کوچکی را فاش کنم؟ اینجایی که تو نشستی، سال ها جای استاد فروزانفر بود.»

شیرین لبخند نرمی میزند که آخرش به زهرخندی می رسد:« برایت مهم نیست؟ »

«راستش استاد شفیعی کدکنی که زنده و سرحال هستند و برای ما خیلی ارزش داشتند دانشجویان را ول کرد رفت آن طرف دنیا استاد فروزانفر که بنده خدا دستش از این دنیا کوتاه است.»

شیرین که از گفتن نام فامیلش ابا دارد در همان کلاسی نشسته است که برخی از دانشجویان استاد فروزانفر پانزده سال تمام روزهای سه شنبه و پنجشنبه می آمدند تا از محضر استاد درس بگیرند. یعنی این که هیچ کدام از کلاس های استاد تکراری نبود و در هر کلاسی مطلب تازه ای برای گفتن داشت. علی رضا پوررفعتی میگوید :«استاد با اتومبیل و راننده شخصی به دانشگاه می آمد و از در شمال غربی ،دانشکده که خاص استادان بود، وارد می شد گاه رئیس دانشکده به استقبال او می رفت و استاد را به اتاقش می برد و به صرف چای دعوت می کرد سپس دانشجویان مقرب برای استقبال به انتهای راهروی شمالی دانشکده می رفتند و او را در آمدن به کلاس مشایعت می کردند. قبل از حضور استاد در کلاس مستخدم مأمور بود که پیشاپیش کتاب مربوط به درس آن روز، مثلاً مثنوی ،معنوی را که حتما باید چاپ نیکلسن می بود روی میز بگذارد.

ردیف اول کلاس که حالا سه تا از دانشجویان ترم دومی تاریخ نشسته اند معمولاً مخصوص شاگردان مسنتر یا دیدارکنندگان و علاقه مندان استاد بود، از جمله استادان دانشگاه، رجال علم و ادب و سیاست و غیره که در کلاس او به ویژه مثنوی معنوی حضور می یافتند؛ مثل استاد دکتر یوسفی و دکتر سیفی از دانشگاه مشهد و استاد صلاح الصادی که غالبا در پایین کلاس می نشست.

سیاوش گودرزی دانشجوی فوق لیسانس ادبیات کلاس ۲۲۳ را نشان می دهد و می گوید حالا من یک راز کوچک را برای شما فاش می کنم این اتاق همان کلاسی است که دکتر معین در آن سکته کرد و دانشجویان او را به بیمارستان بردند.

رتبه سیاوش در دوره فوق لیسانس سیزده است و کنکور نداده، آمده دانشگاه، چون المپیادی است. وقتی می  گویم دکتر فروزانفر، مدام حرفم را اصلاح می کند که :«شان ایشان اجل است از دکتر ،بودن بفرمایید استاد».

سیاوش ۲۳ ساله غصه رفتن دکتر شفیعی کدکنی را می خورد و می گوید:« نگو که برنمی گردد مطمئن باشید برمی گردد: می روم دوباره این کلاس را که شما می گویید با چشم دیگر نگاه کنم ببینم نفس استاد فروزانفر در آن جاری هست یا نه…»

«استاد با هیبت تمام پشت میز می نشست آرنج ها را روی میز می گذاشت ساعد روی ساعد. به اطراف نگاه می کرد و رو به نزدیک ترین دانشجو می کرد و می پرسید :«اسم تو چیست؟» دانشجو اسم خود را می گفت، بعد اسم پهلودستی را می پرسید و همین طور اسامی همه را یکی یکی می پرسید و بعد درس دادن را شروع می کرد… هفته بعد به اطراف نگاهی می کرد و می گفت :«اتابکی هفته گذشته اینجا نشسته بودی چرا آنجا رفته ای؟ حق شناس تو اینجا ،بودی چرا آنجا نشسته ای… استاد فروزانفر اسم همه افراد را با دقت تمام و به ترتیب نشستنشان کنار هم از حفظ داشت.»

امیری میگفت: «من یک روز نمی دانستم که بعد از ورود استاد نباید وارد کلاس شوم. وقتی استاد وارد کلاس شده بود یک لحظه بعد من وارد شدم و گفتم با اجازه و روی صندلی نشستم. ناگهان استاد رو به من کرد و گفت: شما که به خود اجازه دادید، چرا از من اجازه می گیرید بعد گفت: نامت چیست؟ من گفتم :امیری و استاد بلافاصله گفت: امیری در کلاس من مأموری و امیر نیستی هر بار استاد به محض ورود سراسر کلاس را از نظر می گذرانید و بلافاصله غایبان را یک به یک نام می برد و می پرسید: فلانی کجاست؟ در جلسه بعد هم پیش از شروع درس با مهربانی ،پدرانه از غایبان جلسه قبل می پرسید آقا آن جلسه زیارتتان نکردیم نگران شدم خدای ناکرده کسالتی که نداشتید؟ »

دانشکده ادبیات ثبت ملی است و دست زدن به نمای ساختمان ممنوع است اما کلاس ها و اتاق ها دائم در حال تغییر و تحول است و پیدا کردن اتاق استادان نامدار تقریبا غیر ممکن است. دانشجویان امشی زده اند بیحال و بیخیال و نشان دادن کلاس مخصوص استاد فروزانفر هیچ ذوقی در آن ها ایجاد نمی کند. در کلاس ۱۲۳ با این همه می شود صدای نفس های بدیع الزمان را شنید، استادی که شرح مثنوی معنوی می گوید و گونه هایش گل می اندازد، آن هم با تکه کلام توجه کنید»، صدایش می آید که دانشجوها را «فرزند» خطاب می کند و می گوید :«فرزند اکنون وقت کار کردن است فرزند مگر تلبیس ابلیس یا احیاء العلوم را نخوانده ای زندگی عمر گذران است.»

هرکه نامخت از گذشت روزگار نیز ناموزد ز هیچ آموزگار