ممکن است تا به امروز برای یک بار هم که شده نام عمارت کوشک، به گوشتان خورده باشد. یکی از عمارت هایی که در کنار قدیمی بودن، باشکوه و جلال است. بعضی از خانه‌های تاریخی در تمام جهان، به دلیل معماری شگفت انگیز و عجیبی که دارند، با گذشت زمان و رفته رفته، به یک اثر هنری بدل می‌شوند. مثل عمارت کوشک تهران که خیلی ها آن را با نام خانه شقاقی نیز میشناسند.

اگر روز یا شبی وقتتان خالی بود و برای گردش در وسط شهر در خیابان فردوسی بودید، این خیابان را به ‌سمت شرق ادامه دهید تا در خیابان انقلاب به امیرسلیمانی برسید. کوچه‌ مِهنا یا همان کوشک در این راه انتطارتان را میکشد تا نظاره گر عمارتی زیبا شوید که قطعا به سختی می‌توانید از او چشم بردارید.

قصه این خانه، به اوایل دوره پهلوی اول یعنی رضاشاه می‌رسد. با وجود اینکه رگه های زیادی از معماری ایرانی، در ساخت این بنا  نهفته شده است، اما در حقیقت سازندگان، از سبک و سیاق اروپایی برای ساخت آن الهام گرفته اند.

قصه از این قرار است که حسین شقاقی بعد از بازگشت از کشور آلمان به ایران، تصمیم میگیرد که خانه ای بسازد؛ او در حدود سال ۱۳۰۹ شروع به ساخت این عمارت کرد و نام زیبای کوشک را بر روی آن گذاشت.

شقاقی در زمانی، مدیرکل وزارت راه و ساختمان بود. اما قبل از سال ۱۳۵۷، این خانه را به یک شرکت خارجی به نام ماندالا و کندلیس فروخت. شاید به همین دلیل باشد که بعضی‌ها، عمارت کوشک را به به نام خانه ماندالا می‌شناسند.

 این شرکت خانه کوشک را در رهن بانک گذاشته بود و پس از انقلاب، شرکت‌های طلبکار، خانه را تصرف کردند، تا در نهایت در سال ۱۳۶۴ سازمان میراث فرهنگی، کوشک تهران را برای خودش خریداری کرد.

امروز اما مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث فرهنگی در آسیای غربی و مرکزی، در این خانه استقرار دارد. این مرکز اما تحت نظر یونسکو کار می‌کند.

این عمارت، مثل هر معماری زیبای دیگری در میان فضای سبز قرار گرفته، نقشه این خانه به شکل بیضی است و نمای بیرونی آن بسیار زیبا و چشم نواز است. نمای بیرونی آن با آجر، گچ‌، سنگ و کاشی‌ مزین شده و پلکان هایی عریض، فضای بیرونی را به ورودی عمارت وصل می‌کند.

ساختمان کوشک، شامل همکف، طبقه اول، زیرزمین و کلاه‌فرنگی است. این بنا ۶ اتاق خواب، یک اتاق کار و پنج تالار بزرگ دارد.

شاید باورنکردنی باشد، آشپزخانه این ساختمان در آن زمان به اندازه ای مدرن بوده که فر و جای آن، در آشپزخانه طراحی شده بود؛ فری که به شکل زغال‌سنگی بود و همراه با محفظه آب گرم، کنار آشپزخانه و آب انبار قرار داشت.

خانه شقاقی در سال ۱۳۷۵ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

ولی تصور کنید که با همه قدمت و زیبایی‌، این خانه بازدید عمومی ندارد.

اما خانه‌ی دیگری در خیابان سعدی شمالی و خیابان هدایت قرار دارد و آن هم به خانه شقاقی معروف است. معماریش به سبک پهلوی اول طراحی شده و ستون‌های بلند و نمای سفیدی که دارد به سقف شیروانی می‌رسد.

 این‌ مکان به دکتر سیاوش شقاقی، فرزند حسین شقاقی متعلق بوده و امروز در آن موزه، نقاشی هایی پشت شیشه زیادی به نمایش گذاشته میشود.

هنرهای دیگری هم در این مکان یاد و به نمایش گذاشته میشوند؛ برای مثال طبقه اول این عمارت تحت نظر معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی است و در زیرزمین دفاتر تشکل های صنفی و تشکل های مردم نهاد سازمان فعال هستند.

طبقه اول هم به کارگروه های آموزشی، برای ترغیب و آشنا کردن علاقه مندان با رشته های مختلف صنایع دستی تعلق گرفته است؛ کارگاه های آموزش شیشه، فلز،  سفال و سرامیک، نساجی و پوشاک،  هم پیوسته در این مکان برگزار میشود.

سرانجام باید گفت که مکان های دیدنی تهران در بین این حجم از ساخت و ساز گم شده و بی ادعا هستند. کافی است تا با سرزدن به این مکان های قدیمی اما زیبا، به شهری که روزی به این شکل بود افتخار کنیم.