مستأجران ناخوانده دهخدا

روی تابلو بالای سردر خانه دهخدا نوشته اند؛ “هنرستان جابربن حیان” درهای بزرگ آبی نفتی حتی با سر و صدای سنگ های کنار جوی خیابان ایرانشهر پایین تر از سمیه باز نمی شوند، اما شیشه های شکسته و دیوارهای زخمی را در صورت بلند شدن روی پنجه می شود دید. ساختمان تخیله شده و آماده تخریب است هنرستان را به یک خیابان آن طرفتر منتقل کرده اند.
خیابان شهید موسوی و این ساختمان بعد از چهل سال عمر قرار است بازسازی شود، بی آن که کسی از مغازه های اطراف و محله بداند که دهخدای بزرگ روزی از کنار همین خیابان رد می شد و باد خنکی از درون باغ پر درخت به مشامش می رسید و غرق در عطر سیب و گلابی آرزو می کرد روزی صاحب این باغ ۲۵۰۰ متری شود.
آرزوی دهخدا بعد از نگاشتن امثال و حکم برآورده می شود و دولت بابت این کتاب چهارده هزار تومان پرداخت می کند و خانه باغی را که متعلق به پروین السلطنه بود مرحوم دهخدا می خرد و همه خواهر و برادرها و اقوام نزدیکش را آنجا ساکن می کند. خانه ای با ۳۲ اتاق و هفت حوض و درختان انبوه ،گلابی، سیب و انار .
حالا در بزرگ بسته است و سرایدار حاضر نیست درباره تخلیه مدرسه توضیح چندانی بدهد اما می داند که اینجا قبلاً خانه دهخدا بود و حالا مدرسه است. آقای ناظم هنرستان جابربن حیان که به یک خیابان آن طرف تر نقل مکان کرده است روایت دیگری از سرگذشت هنرستان جابربن حیان رو می کند: «اینجا خانه اصلی دهخدا نبود و باغ ییلاقی ایشان محسوب می شد. بعد از فوت مرحوم دهخدا دست فردی بوده به نام عزیزی بعد هم که درخت ها را کنده اند و جایش دبستانی ساخته اند به نام دهخدا، بعدها نام دهخدا را برداشته اند و کرده اند دبیرستان امیرافضلی .سال شصت هم به هنرستان جابربن حیان تبدیل شده است. در این خانه فقط خدمتکاران دهخدا زندگی دائم داشته اند.»
اطلاعات آقای ناظم با گفته های دخترخوانده دهخدا جور در نمی آید و البته با گفته های شاگردان استاد که تعریف می کنند چگونه در یکی از همین اتاق ها فیش روی فیش می گذاشتند و دسته جمعی لغت‌نامه را آماده می کردند.
بچه های هنرستان گنگ و گیج با شنیدن نام دهخدا سر تکان می دهند که نه نمی دانند که هنرستانشان قبلاً خانه مردی بود که سرگذشتش را توی کتاب های ادبیات حفظ می کنند و به سوال امتحانی در مورد اشعارش پاسخ می دهند.  نگهبان هنرستان اما ماجرا را تأیید می کند و برای اطلاعات بیشتر می ریم به اتاق آقای ناظم.
 آقای ناظم اما چندان با یادآوری ماجرای خانه استاد به دانش آموزان موافق نیست.  جر و بحث بالا می گیرد اما آقای ناظم روی حرفش پافشاری می کند: «چه اهمیتی دارد که این جایی که بچه ها درس می خوانند قبلاً خانه چه کسی بوده مخصوصا وقتی که آن خانه و باغ اولیه را خراب و چهل سال پیش به جایش مدرسه درست کرده باشند مثلاً همین جای جدید ما قبلاً محل سفارت یونان بوده و بعد هم ژاندارمری و حتی ممکن است کسان دیگری اینجا ساکن بوده باشند ما باید به بچه های مردم توضیح بدهیم و سرگذشت دبیرستان جدید را برایشان تعریف کنیم که چه بشود؟ به نظر من که هیچ ضرورتی ندارد.»

«ولی دبیرستانی که شما کنترل می کردید با سفارت یونان فرق می کرد اینجا خانه دهخداست. همین دهخدایی که بچه ها در کتاب های ادبیات در موردش می خوانند.  دهخدایی که صاحب لغت‌نامه است.»

ناظم اما سر حرفش می ایستد «این مسائل شاید برای شما خبرنگارها جالب باشد؛ برای من معلم و بچه های هنرستان اصلاً جالب نیست.  من می گویم آن خانه را خراب کرده اند و این کلاس ها بعد از فوت مرحوم دهخدا درست شده اند. شما هی در مورد نوستالژی حرف بزن این کلاس هایی که قرار است تخریب و بازسازی کنند فقط زمینش متعلق به دهخدا بوده. خانه اش را خراب کرده اند. شما برو این سؤال را از آن هایی بپرس که خانه دهخدا را خراب کردند و دبستان ساختند و اسمش را گذاشتند دهخدا، یا همان هایی که اسم دهخدا را برداشتند و کردند امیرافضلی یا اسم امیرافضلی را کردند جابربن حیان. »