در خیابان ناظم‌الاطباء جنوبی وکوچه دشتی، یک یادبود از عصر قاجار به نام خانه سلطان بیگم به یادگار مانده است که در حال حاضر افراد آن را با نامِ خانه موزه بازار تهران می شناسند.

صاحب خانه که بود؟

عمارت سلطان بیگم از یادگاری های دوران قاجار در تهران است که نزدیک به ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال قدمت دارد.
این عمارت قدیمی متعلق به بانویی به نام سلطان بیگم شجاعی از اقوام ناصرالدین شاه قاجار، بود که در سال ۱۳۱۲ به فرزند او تقی شجاعی سپرده شد.

اما تقی شجاعی در سال ۱۳۲۶، این بنا زیبا را به خانواده نیرنما فروخت و بعد از آن، عمارت سلطان بیگم، سال‌ها در اختیار این خانواده بود.

صاحب خانه جدید ، تغییراتی در خانه ایجاد کرد؛ اما قسمت هایی از خانه مانند تالار آینه و حوض‌خانه که از بخش های مهم و اصلی آن محسوب میشد و ارزش تاریخی داشت، بدون تغییر باقی ماند.

نقشه کلی این خانه به شکل U طراحی شده و ورودی آن در قسمت شرقی عمارت قرار دارد و در قسمت های دیگر آن، ساختمان‌هایی، اطراف یک حیاط و فضای مرکزی قرار گرفته اند.
حیاط در بخش پایینی کوچه واقع شده و یک حوض بزرگ در وسط حیاط، به این مکان زینت خاصی داده است، این بنا، یکی از برجسته ترین معماری های دوره قاجار به حساب می آید.

خانه سلطان بیگم

اما در این بین، تالار آینه خانه سلطان بیگم هیچ‌وقت دستخوش تغییر و تحول نشد، چرا که همین تالار زیبا به تنهایی، ارزش تاریخی این عمارت را تعیین میکند.
بادگیرهای کنار این تالار، به ‌عنوان سیستم سرمایشی در آن دوران، مورد استفاده قرار می‌گرفت.
آینه‌کاری‌، گچ بری و قاب‌بندی‌های چوبی نقاشی شده روی سقف و ‌درهای چوبی پر نقش و نگار، شکوه و زیبایی بی نظیری را از سلیقه و قریحه هنرمندان ایرانی نشان میدهد.

وضعیت کنونی خانه

این خانه را شهرداری در دهه ۷۰ توسط خریداری کرد و امروز این مجموعه زیر نظر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با نامِ (خانه موزه بازار تهران) مشغول فعالیت است. همینطور، یک کتابخانه‌ در این عمارت وجود دارد که از سوی فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری، در لیست  ۱۰۰۱ کتابخانه معتبر جهان که قبل از مرگ باید از آن ها را دید، قرار گرفته است.
از این خانه زیبا، میتوان در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۵ بعد از ظهر، و در روزهای پنجشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱ بعد از ظهر دیدار کرد.