۱
در بین بناهایی که به ثبت ملی رسیدند، خانه هایی زیادی وجود دارند که بعد از ارزش و اعتباری که میگیرند، در حقشان اجحاف میشود. خانه جلالالدین تهرانی هم در زمره همین بناها قرار دارد. بنایی مهجور و دور افتاده در خیابان ری تهران.
این بنا که در سال ۱۳۸۰ به ثبت ملی رسید، از آن دسته خانه های تاریخی است که این اتفاق، هیچ کمک موثری به حال و احوال این خانه نکرد.
خانه جلال الدین تهرانی در واپسین روزهای قاجار ساخته شده است و تا زمانی که از ایران خارج شد، در این خانه سکونت داشت.
این خانه زیبای قجری، یکی از خانه های بزرگ آن دوران محسوب میشود که ساخت و معماری آن، کاملا بر اساس معماری خانه های قاجاری ساخته شده بود.
یعنی مثل تمام خانه های قدیمی، دارای اتاق، سالن، بیرونی و اندرونی های زیادی بود. در میان حیاطش، چند باغچه و یک حوض شکیل قرار داشت.
جنس این بنای باشکوه، از چوب، سنگ، آجر و خشت بود و داخل خانه مزین به کاشی کاری های هفت رنگ و آیینه کاریهای بسیار تماشایی شده بود. نقاشی های روی دیوارها، پیکرتراشی ها و حجاری های روی سنگ ها، نمای دو چندانی را به بنا داده بود.
اما در اینجا باید نگاهی هم به صاحب این عمارت قدیمی داشته باشیم.
سید جلال الدین تهرانی، پسر سید علی شیخ الاسلام مرندی، در سال ۱۲۷۲ در تهران و خانواده ای مذهبی چشم به جهان گشود. پدرش از علمای دینی بود و تهرانی نخست در مدرسه تربیت تحصیل کرد و پس از آن پدرش او را به مدرسه سپهسالار فرستاده تا علوم دینی را یاد بگیرد. او در جوانی به لحاظ علمی، به درجات بالایی دست یافت و کم کم در تهران شهرت پیدا کرد و با رجال بزرگی در عرصه سیاست محشور شد.
۲
او علاقه و استعداد زیادی به علمِ نجوم داشت، به همین دلیل، رصدخانه ای در خانه ای که موضوع این مقاله است، بنا کرد و با سایر رصدخانه های دنیا در ارتباط بود.
با این که در او دوران به او معاونت وزارت معارف، پیشنهاد شده بود، اما تهرانی شغل منجمی را ترجیح داد. تا اینکه بالاخره، در سال ۱۳۱۳ از طرف دولت برای تحصیل به پاریس و بروکسل رفت و در رشته نجوم ادامه تحصیل داد. او در همان سال ازدواج کرد، اما صاحب فرزندی نشد. پس از اینکه تحصیلات خود را در رشته نجوم به پایان رساند، در یکی از دانشگاه های بروکسل مشغول تدریس شد.
جلال الدین تهرانی، پس از بازگشت به ایران، در آن دوران، یکی از اتاق ها را تبدیل به موزه کرده بود. و در این موزه، اشیای بسیار گران بها و نفیس، مثل کتب خطی، فرش های اعلا، ساعت های گران قیمت و آنتیک، چند سری قلمدان، وسایل ستاره شناسی نگهداری میکرد.
در قسمت جنوبی حیاط هم تلسکوپی بسیار بزرگ، در حفاظی شیشه ای قرار داشت. که این تلسکوپ و تمامی ابزار و وسایلِ ستاره شناسی، نشان دهنده این بود که صاحبخانه این خانه، علاقه شدیدی به نجوم و علم ستاره شناسی دارد. از آنجایی که جلالالدین تهرانی، علاقه وافری به این داشت تا میهمانان خود را به تماشای موزه بینظیرش دعوت کند، با هر ورودی میهمان به منزلش، او را به تماشای دیدن این موزه، فرا می خواند.
اما همه این زیبایی ها، بعد از تخریب بنا، از بین رفتند و امروز دیگر هیچ اثری از این همه جلوه و شکوه باقی نمانده است.
او که ستارهشناس، ریاضیدان، دولتمرد، دانشمند و فقیه ایرانی دوران پهلوی بود. چندین مرتبه، وزیر و سناتور شد و در آغازِ انقلاب ایران، در سال ۱۳۵۷ به ریاست شورای سلطنت منصوب شد. اما استعفای اجباری او بعد از ملاقات با آیت الله خمینی در نوفل لوشاتو، ضربه اساسی و مهلکی به نظام پادشاهی در ایران زد.
اما پس از درگذشت او، بنا و تمام اشیاء و متعلقات این موزه، طبق وصیت تهرانی، به آستان قدس رضوی تقدیم شد. این خانه بزرگ و زیبا، در سال ۱۳۷۹ به دستور و مجوز شهرداری منطقه، شبانه تخریب میشود. سازمان میراث فرهنگی اما پس از مطلع شدن، سعی میکند تا جلوی تخریب را بگیرد ولی دیگر خیلی دیر شده بود.
خانه جلال الدین تهرانی، نرسیده به سه راه امین حضور و در ضلع غربی خیابان ری قرار دارد. و نزدیکترین ایستگاه مترو به خانه او، ایستگاه بهارستان میباشد.
ولی امروز تنها چیزی که از این بنا باقی مانده، درب ورودی این منزل است، که سر درش هنوز با آجرکاری های بسیار زیبایی تزئین شده.
جاویدو در زمینه تولید محتوا و ساخت تیزر برای فروش خانه و ملک و همچنین کارشناسان فروش فعالیت می کند.
شماره تماس: ۸۸۸۹۸۳۸۳
طراحی شده با ❤ در 1401 خورشیدی