منو
منو
بسیاری از خانه هایی که در تهران قدمت تاریخی دارند، امروز میزبان هنرهای مختلف ایرانی شده اند و عمارت ارباب هرمز هم از این قاعده مستثنی نیست. عمارتی که اکنون تبدیل به یک موزه گرافیکی در یک خانه قجری شده است.
اگر روزی دلتان جایی خاص با حال و هوایی متفاوت را طلب کرد، می‌توانید به سمت شمال شرق تهران بروید تا سر از محله مجید آباد در بیاورید و بنای زیبای دو طبقه ای را که در زمین های حاج محمدخان ابری، ملقب به حاجب‌الدوله را از نزدیک ببینید.
عمارتی بی نظیر که به سبک کوشکی ساخته شده بود و حاجب‌الدوله ییلاق خود را در آنجا خوش میگذراند. مکانی که امروز به عمارت ارباب هرمز مشهور است و در پارک پلیس قرار دارد.
شاید دوست داشته باشید که بدانید داستان این عمارت چیست؟
حکایت ظهور این عمارت، به دوران یکی از ضعیف ترین حومت های تاریخ ایران، یعنی قاجار بر می‌گردد؛ زمانی که هنوز تهران به اندازه ای کوچک بود که این محله جزئی از آن به حساب نمی آمد.
در آن دوران و در این منطقه، سه روستای مجید آباد، مهدی آباد و حسین آباد وجود داشت که این مناطق، تحت مالکیت عین‌الدوله، صدر اعظم قاجار بود. پس از آن به دست حاجب الدوله افتاد و بعد از انقلاب مشروطه هم صاحبان حقیقی این زمین‌ها، آنها را مصادره کردند و سرانجام این خانه به ابوالقاسم خان بختیار، یکی از خوانین ایل بختیار رسید.
در این منطقه باغی وجود داشت که مساحت آن نزدیک به یک میلیون متر مربع بود؛ باغی که درخت های زیبا و پربار انار آن را احاطه کرده بودند تا جایی که به باغ اناری هم شهرت داشت.
در میان این باغ اما، عمارتی ساخته شده بود که محفل خوشگذرانی عده ای در ییلاق بود و در آن زمان هم به نام عمارت مجیدیه شناخته می‌شد، تا در سال ۱۳۲۷ که ارباب هرمز از هند آمد.
هرمز آرش، معروف به ارباب هرمز، یکی از زرتشتیان یزدی بود که مثل بسیاری از زرتشتیان آن زمان، در هند مشغول به تجارت بود. او در سال ۱۳۲۷ به ایران بازگشت و زمینی را به مساحت ۳۶ میلیون متر مربع، از همسر ابوالقاسم خان بختیار خریداری کرد.
عده ای معتقدند که این زمین‌ها از خود ابوالقاسم‌خان خریداری شد و بعضی دیگر هم نقل کرده اند که بعد از مرگ همسرش این بنا خریداری شده است. اما به هر روی، این زمین‌ها به نام بی بی عظیمه خانم بختیار همسر ابوالقاسم‌خان بوده است.
این زمین به سه روستا تقسیم شده بود که قبل‌تر گفتیم. هرمز آن را به دو قسمت تقسیم کرد که سه دانگ آن به نام همسرش پری و سه دانگ دیگر را به نام خودش زد.
منطقه‌ای را که ارباب هرمز ساخت، تهرانپارس یعنی شهر پارسایان نام‌گذاری شد و هرمز به عنوان سازنده منطقه تهرانپارس، سالهای زیادی است که در یادها مانده.
هرچند بعدها معماری این منطقه به دست فرانسوی‌ها تغییر کرد و تهرانپارس تبدیل به مکانی به اسم تهران پاریس، پاتوق آمریکایی‌ها در آن زمان شد.
بعد از درگذشت هرمز، در دهه پنجاه، خانواده او برای همیشه از ایران خارج شدند و این بنای مشهور، تا سال ۱۳۸۴ کاملا متروکه و خرابه بود. اما در سال ۱۳۸۴ مسئولان فرهنگی به داد این بنا رسیدند و بعد از ثبت آن به عنوان یک اثر ملی، شروع به مرمت آن کردند. روند این بازسازی به صورتی بود که به هویت و بافت اصلی ساختمان آسیبی وارد نشود و معماری اصلی عمارت قابل تشخیص باشد.
این عمارت در زمان ساخت، به شکل امروزی‌اش نبوده و هیچکس دقیقا نمی‌داند، که بنای اولیه چه ظاهری داشته است؛ اما بر اساس حدسیات این عمارت قبل از اینکه به مالکیت هرمز در بیاید بسیار کوچک‌تر بوده و به سبک کوشک ساخته شده بود.
اما با حضور و تصمیم های پی در پی هرمز، این بنا مرمت شد و از غرب و شرق وسعت یافت، تا در نهایت، به این بنای ۹۰۰ متری که امروز ما شاهد آن هستیم تبدیل شود. این بنا در دو طبقه روی زمین و یک طبقه زیر زمین ساخته شده است.
این ساختمان روی زمینی شیب دار بنا شده است که قسمت جنوبی آن هشت پله با زمین فاصله دارد اما منظره شمالی آن کاملا هم‌سطح با زمین است.
در طبقه اول یک تالار بزرگ و با شکوه با هشت ستون قرار دارد که سقف آن با گچ‌بری‌های زیبایی طراحی شده است. در طبقه دوم آن اتاق‌هایی به سبک معماری قاجاری وجود دارد که تا مدتی قبل، در هر اتاق یک فروشگاه بود که شامل عکاس‌خانه شهر، عطاری شهر و فروشگاه‌های دیگری بود که در این عمارت فعالیت می‌کردند.
اما در اواخر سال ۱۳۹۳، نخستین موزه طراحی گرافیک آسیا، در ایران افتتاح شد و از قضا این موزه در عمارت ارباب هرمز قرار گرفت. در قفسه های شیشه ای قفل شده‌ی این موزه، هر آنچه که به عنوان تاریخ طراحی گرافیک ایران شناخته می‌شود را نگهداری میکنند.
همینطور در این موزه می‌توانید نمایشگاه‌های مختلفی مثل پوستر، لوگو، آرت ورک و موضوعات مرتبط دیگری را به صورت دوره‌ای و کارگاهی ببینید.
همینطور آثاری از استاد مرتضی ممیز و استاد ابراهیم حقیقی که از سردمداران این رشته هستند هم در این موزه قرار دارد.
شاید برای شما، قابل باور نباشد که در شلوغی های شرق تهران، و مکانی به اسم تهرانپارس، چنین عمارت قدیمی و زیبایی وجود داشته باشد؛ فقط کافی هست که ذره ای همت کنیم تا هر روز با یک شگفتی معماری در شهر تهران روبه رو شویم.
جاویدو در زمینه تولید محتوا و ساخت تیزر برای فروش خانه و ملک و همچنین کارشناسان فروش فعالیت می کند.
شماره تماس: ۸۸۸۹۸۳۸۳
طراحی شده با ❤ در 1401 خورشیدی