ایران از همان سالهای شروع تمدن تا به امروز، بدونِ شک یکی از کشورهایی بوده که نوابغ زیادی را به جهان هدیه کرده است و یکی از همین نابغه های مشهور، پروفسور محمود حسابی است.
او فیزیک‌دان، سناتور، بنیان‌گذار فیزیک و مهندسی دانشگاه در ایران و یکی از وزیران فرهنگ دوران پهلوی بود. دکتر محمود حسابی که از سال ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۱ وزیر فرهنگ ایران در کابینه محمد مصدق بود؛ وی همچنین از جمله مشاهیری است که هم در حوزه فرهنگ و سیاست و هم در جهانِ علم و دانش، سرآمد و درخشان است.
ما به همین بهانه در این مقاله میخواهیم سراغ کاشانه این مرد بزرگ برویم تا این محل مشهور اما قدیمی را به شما معرفی کنیم.

با بازدید از این خانه میتوان با یک تیر چند نشان زد؛ اول اینکه این خانه در یکی قدیمی ترین محله های تهران قرار گرفته و به نوعی از موزه‌های تهران به حساب می آید.
دوم اینکه با گشت و گذار در این سرا، فرصت آشنایی با پدر فیزیک ایران را خواهید داشت. همینطور قدمت این خانه، به دوران رضاشاه برمی‌گردد و از
این نظر بسیار حائز اهمیت است و در نهایت در قسمتی از این خانه، پرندگان و جانوران مختلفی نگه‌داری می‌شود که تماشای آنها هم خالی از لطف نیست.
اما تاریخچه این مکان، به اوایل دهه ۱۳۰۰ خورشیدی بر میگردد. یعنی زمانی که پدربزرگ دکتر حسابی، زمینِ این خانه‌ را در تجریش میخرد و بلافاصله مشغول ساخت‌وساز آن میشود تا خانه ای آرام و منحصر به فرد را برای آرامش و آسایش خودش و خانواده فراهم کند.

معمار اصلی این خانه یک فردی روسی به نام ویکتور بود؛ اما از آنجایی که پدربزرگ دکتر حسابی معزالسلطان، هدفش این بود که این بنا حال و هوای ایرانی داشته باشد، از حاج غلامحسین تفرشی تقاضا کرد تا در کنار ویکتور با همدیگر، کارِ ساخت‌وساز خانه را تمام کنند؛ و جالب است بدانید که کار ساخت و ساز این خانه نزدیک به ۱۰ سال بعد، یعنی در سال ۱۳۱۰ به پایان رسید.

در فضای زیبای این باغ، درخت کاتالپا، سرو میوه‌دار، انواع شمعدانی‌های درختی کمیاب و چندین مدل گیاه دیگر را می‌توان مشاهده کرد. حتی در کنار این گیاهان و این فضا، که نشستن در جوارشان را دلچسب می کند، آلاچیق‌هایی قرار گرفته که برای استراحت در باغ گذاشته شده اند.
این مرد علم و مهربانی، علاقه عجیبی به حیوانات به خصوص پرندگان داشت و به همین جهت، قسمتی از فضای بیرونی باغ را به محلی برای نگهداری از پرندگان اختصاص داد.

بلدرچین،
فنچ، سهره، غاز، قو، بلبل وحشی، مرغ عشق، عروس هلندی، قناری، قرقاول، زردپر، طوطی هندی، طوطی برزیلی و پرندگانی هستند که با نهایت تمایل و توجه از آنها نگه‌داری میشود. اما نه فقط پرندگان بلکه، سگ‌های نگهبان، گربه‌ها، خرگوش‌ها و حتی آهو‌ها هم از ساکنان این باغ زیبا هستند.

اگر روزی مسیرتان به تجریش، خیابان دربندی، چهار راه حسابی، پلاک ۴۷ افتاد به خوبی میبینید که چقدر این سرای زیبا و دل‌انگیز با شخص و یا اشخاصی که در آن می زیستن، متناسب بوده است.

 

از بیرون خانه شاید به نظر نیاید اما خانه دکتر حسابی زیر بنایی نزدیک به ۴۰۰۰ متر دارد که بیشتر فضای این خانه را باغ تشکیل داده است.
قسمت های دیگر خانه مثل آزمایشگاه، حاصل تغییراتی است که خودِ پروفسور حسابی
ایجاد کرده‌اند. او چهل سال از عمر خود و همینطور اواخر سال‌های زندگی اش را در این خانه سپری کرده بود و به دلیلِ اینکه فضای معمولی خانه نمی‌توانست مکان مناسبی برای نیازهای علمی او باشد؛ پس تصمیم گرفت تا با طرح پیشنهادی خودش، آزمایشگاه، کارگاه و کتابخانه را به فضای اصلی خانه اضافه کنند.

این خانه که از پدربزرگ او به پدرش و از پدرش به دکتر حسابی رسیده بود، پس از در گذشت او یعنی در سال ۱۳۷۱ ، به ایرج حسابی، فرزند دکتر محمود حسابی رسید.
ایرج حسابی که اکنون مالک اصلیِ خانه اجدادی خود هست، یک سال بعد از فوت دکتر حسابی، یعنی در سال ۱۳۷۲ تصمیم گرفت تا خانه را به موزه تغییر دهد؛ در راستای تصمیم او، در همین سال، طبقه سوم خانه دکتر حسابی، به موزه دکتر حسابی و طبقه دوم آن، به مکانی برای فروشِ کتاب، لوازم فرهنگی و مجسمه شخصِ دکتر حسابی تبدیل شد.

کتابخانه این عمارت، نزدیک به ۲۷۳۰۰ جلد کتاب دارد، که منهای مقالات و مجلاتِ خود او، به موضوعات متفاوتی از جمله شیمی، حیوان شناسی، گیاه شناسی، بیوفیزیک و علوم مهندسی، کتاب های اقتصادی، نجوم، شعر و ادبیات پرداخته است.

باغ این ساختمان، مملوء از گیاه های نادری است که به خاطر توجه و نگهداری دکتر حسابی و همسر او رشد کرده‌اند.